Original thought: Hindi
The story of the year
In all the years that have passed since the beginning of the time, each year must have its own story.
I would like to emphasize the possibility underlined by the word “must have,” as each year would look at its story from its own perspective. I am simply attempting to under understand that story in my own way. Unfortunately, nobody can lend you their perspective. Sometimes, I feel the only thing that we can call our own is our perspective.
Coming back to the point, this is the story of the year which is also called an annum. For the listeners, the perspective of the story is not important, they enjoy the story when it is interesting. The year does not have a specific date of birth or death, for that matter. Everyone decides its birth date and destination according to their own convenience. The year consisting of 365 days, some 52 weeks, and a lot of moments remains the same. All have 12 months, though their names may vary. Same goes for the days, dates, and seasons. Shall we call this unity or diversity? Let’s suppose that on a particular day, “Ravivar” and “Itwar” met each other. (These are names for Sunday in Marathi and Hindi, respectively.) Or it could be that our beloved “Shishir” bumped into “fall,” and was somehow saved from falling down. (Shishir is the name for fall in Marathi.) Would they feel that they are looking at their own reflection when they meet each other? Or they would both decide to meet Time and simply start marching toward it. Even if they meet Time, what would they ask? Something on the notes of had it lost these two twins in some fun fair and simply forgotten about it?
Oh, in which debate are we dragging ourselves? This was the story of the year.
Yeah. But we would have to reach this place in our discussion.
Why dear? Why this strict attitude?
Because each story has someone or the other as a protagonist… That protagonist has some good qualities and some bad characteristics.
Yes. Indeed. Your argument has put forth a valid point. That is why this is the story of the year.
But how? This year of your does not sound like some kind of a protagonist. Neither does it have a proper name nor does it have a well-articulated destination. It just exists… like a book that’s been kept in a cupboard.
If you ponder on it, you would be able to understand the story of the year.
Listen, it was you who pointed out that each story has some kind of a structure, which usually does not change. There is protagonist. There is a villain. There would be a lot of laughter and fun, along with a lot of sobbing and crying. There is struggle and crisis, and then there is the winning.
If you think about it, the story of the year is that of years that have passed and would pass. It has all of these. The day and night, seasons, heat, cold, festivals, fights, and all of that. If you look at it from others’ perspectives, all you would see is differences. But, when you assume the viewpoint of the year, you would notice that the differences that are a part of the two years are so similar in nature. It simply does not matter whether the story of the year goes on for a year or keeps on going for years.
Where the differences are viewed as similarities, that’s where the story would reach its conclusion.
And then, it is the story of the year, told from its own perspective.
————————————————
मूल विचार: हिंदी
साल की कहानी
बीत गए इतने सालों में हर एक साल की अपनी एक कहानी होगी।
होगी इसलिए कह रही हूँ की वो अपनी कहानी अपनी नजरियें से देखेगा। और उसकी कहानी मैं मेरी नजर से टटोलने की कोशिश करुँगी। नजरियाँ कम्बख्त उधार में नहीं मिलता। कभी कबार लगता हैं अपना तो सिर्फ नजरियाँ होता हैं।
खैर ये साल की कहानी हैं जिसको वर्ष या बरस कहकर भी पुकार लेते हैं लोग। नजरियाँ किसीकभी हो, मजा तो बस तब आएगा जब कहानी रोचक होगी। साल का कोई एक जन्मदिन नहीं और उसकी पुण्यस्मरण की निश्चित तिथि भी नहीं। हर एक अपने हिसाब से सहूलियत से उसका जन्मदिन और आखरी मक़ाम तय कर लेता हैं। ३६५ दिन का कुछ ५२ हफ़्तों वाला अनेकों पलों से बना यह साल तो वही हैं। सबके पास बारह महीने भी हैं, भले ही उनके नाम भिन्न हो। दिन, तिथि और ऋतुओं की कैफियत भी कुछ अलग नहीं। एकात्मता कहें इसे या फिर अलगाव?? मानो किसी रोज ‘रविवार’ की मुलाकात ‘इतवार’ से हुई। या फिर अपना ‘शिशिर’ ‘fall’ से टकराकर गिरते गिरते संभल गया। एक-दूसरें को देखकर क्या उन्हें दर्पण में अपनी छवि देखने का आभास होगा या फिर दोनों अचंभित होकर वक़्त से मिलने निकल पड़ेंगे। पूछेंगे उससे क्या? की उसने इन दोनों जुड़वा बच्चों को किसी मेले में खो तो नहीं दिया था?
खैर हम यहाँ कहाँ चल दिए ? ये तो साल की कहानी हैं।
हाँ। लेकिन यहाँ आना पड़ता ही।
क्यों भाई ? ये सख्ती क्यों ?
क्योंकि कहानी एक कोई मुख्या पात्र होता हैं। … उसके कुछ गुण होते हैं, अवगुण होते हैं।
सही बात कहीं तुमने। इसलिए तो ये कहानी साल की कहानी हैं।
पर कैसे? ये तुम्हारा साल क्या कोई पात्र हैं? न कोई ढंग का नाम हैं न जन्मदिन न गंतव्य। बस हैं जैसे अलमारी में कोई किताब पड़ी हो।
जरा सोचेंगे तो समझेगी इसकी कहानी।
सुनो, तुम्ही ने कहा की हर कहानी का ढाँचा होता हैं। वो नहीं बदलता। नायक हैं। खलनायक हैं। हँसी-ठिठौली हैं। रोना-धोना हैं। संघर्ष हैं। समस्या हैं। जीत हैं।
बस साल की कहानी सालों की कहानी हैं। इसमें यह सब हैं। दिन, रातें, ऋतुएँ, तपिश, ठंडक, उत्सव, झगड़े, सबकुछ। बाकियों की नज़रों से देखो तो इसमें कितने भेद हैं। लेकिन अगर देखो साल की नजर से तो दो सालों के सब भेद भी कितने समान हैं। फिर चाहे साल की कहानी सालभर चलें या सालों चलती रहे। जहाँ भेद समान हैं, वहीं कहानी का मक़ाम हैं।
और फिर ये तो साल की कहानी हैं, उसने अपने नजरिये से देखी हुई।
————————
मूळ विचार: हिंदी
वर्षाची गोष्ट
काळाच्या सुरुवातीपासून सरलेल्या वर्षांपैकी प्रत्येक वर्षाची आपली एक गोष्ट असेल.
मी असेल अशासाठी म्हटलंय कि जो-तो आपली गोष्ट आपापल्या दृष्टीने पाहिल. मी त्याची गोष्ट माझ्या दृष्टीनं उलगडायचा प्रयत्न करेन. कारण दृष्टीकोन उसना मिळवता येत नाही ना. कधी कधी तर अस वाटतं कि आपला असा फक्त दृष्टीकोनच असतो.
असो ही वर्षाची गोष्ट आहे ज्याला वर्ष,संवत्सर किंवा सन असंही म्हणतात. दृष्टिकोन कसाही असो पण मौज तेव्हा येते जेव्हा गोष्ट मजेदार असते. वर्षाचा ना कोणताही जन्मदिवस असतो ना पुण्यतिथी असते. प्रत्येक जण आपल्या सोयीनुसार त्याचा जन्मदिन किंवा अंत्यदिन ठरवतो. ३६५ दिवसांचं वर्ष ज्याचे ५२ आठवडे अनेक क्षणांनी बनलेले असतात. वर्ष तर तेच आहे. सगळ्याचे १२ महिने आहेत भले त्यांची नवे भिन्न असतील. दिवस, वार, आणि ऋतूंची कैफियत काही वेगळी नाही. याला एकात्मता म्हणावं कि वेगळेपण? समजा कोण्या एका दिवशी ‘रविवारची’ भेट ‘इतवारशी’ झाली किंवा ‘शिशिर’ ची ‘फॉल’ ला धडक बसली आणि तो पडता पडता सावरला. एकमेकांना बघून त्यांना आरशामध्ये त्यांचे प्रतिबिंब पहिल्याचा भास होईल कि अचंबित होऊन ते काळाला भेटायाला निघतील. ते काळाला काय विचारतील? कि त्याने या दोघा जुळ्या भावंडाना जत्रेत तर हरवलं नव्हतं ना?
अरे पण आपण इकडे कुठे आलो? ही तर वर्षाची गोष्ट आहे ना.
हो. पण इथे यावं हे लागलंच असतं.
का रे ? ही जबरदस्ती का?
कारण गोष्टींमध्ये कोणी एक मुख्य पात्र असतं… त्याचे काही गन असतात, अवगुण असतात.
खरं म्हणतोयस तू. म्हणूनच तर ही वर्षाची गोष्ट आहे.
पण असं कसं? हे तुझं वर्ष काय कोणी पात्र आहे? त्याला काही धड असं नाव नाही, जन्मदिवस नाही, कि शेवट नाही. आहे आपलं कपाटात एखादं पुस्तक पडलेलं असावं तसं.
जरा विचार केला तर याची गोष्ट कळेल.
एक, तूच तर म्हणालास ना कि प्रत्येक गोष्टीला एक संरचना असते. जो बदलत नाही. नायक असतो. खलनायक असतो. चेष्टा-मस्करी असते. रडारड असते. संघर्ष असतो. समस्या असते. विजय असतो.
वर्षाची गोष्ट खरंतर वर्षोनुवर्षांची गोष्ट आहे. ज्यात हे सारं आहे. दिवस, रात्र, ऋतू, कडाक्याचं ऊन, थंडी, सण, भांडणं, अगदी सारं काही. इतरांच्या दृष्टीने पाहिलं तर यात किती फरक आहेत. पण जर वर्षाच्या डोळ्यांनी पाहिलं तर दोन वर्षांतील सारे फरक किती सारखे वाटायला लागतात. मग वर्षाची गोष्ट वर्षभराची असो किंवा अनेक वर्ष चालू राहणारी.
जिथे फरक सारखे वाटू लागतात तिथेच गोष्टीचा शेवट जवळ येऊ लागतो.
आणि ही तर वर्षाची गोष्ट आहे, त्याने आपल्या दृष्टीने पाहिलेली.
Art+Blue 